Stanisław Chaciński

---

Życiorys

Stanisław Chaciński był pierworodnym synem Franciszka i Janiny Chacińskich, urodzonym w rodzinie, w której wychowywał się z dwiema młodszymi siostrami: Joanną Krystyną (urodzoną w 1942 roku) oraz Ewą (urodzoną 1 grudnia 1948 roku, zmarłą 16 listopada 2018 roku). Od najwcześniejszych lat jego życie związane było z Sokołowem Podlaskim, gdzie mieszkał przy ul. Wyspiańskiego 19. Po pewnym czasie, w wyniku konieczności przeprowadzki, rodzina osiedliła się w Piastowie koło Warszawy przy ul. Kościuszki 1 w dniu 15 maja 1944 roku, a następnie w Radomiu przy ul. Żeromskiego 48.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej zamieszkał w Szczecinie przy ul. Konopnickiej 37, a w lutym 1950 roku rodzina przeniosła się do Wrocławia, gdzie uczęszczał do V Liceum Ogólnokształcącego. To właśnie tam zaczęła się jego przygoda z literaturą. Debiutował w dniu 6 grudnia 1953 roku publikując swoje wiersze „Na Tumskim Ostrowiu” i „Odlotem ptaków” w „Wrocławskim Tygodniku Katolickim” (WTK nr 15), a zaledwie dwa tygodnie później ukazał się jego reportaż „Tęczowy świat” (WTK nr 17), który utwierdził go w roli młodego pisarza.

W 1953 roku związał się z Kołem Młodych Pisarzy przy Oddziale Wrocławskim Związku Literatów Polskich, gdzie angażował się w różnorodne działania, w tym w Korespondencyjny Klub Młodych Pisarzy. Jego współpraca z „Wrocławskim Tygodnikiem Katolickim” trwała aż do 1955 roku, w tym czasie opublikował wiele wierszy, opowiadań, a także reportaży.

Kolejne istotne momenty w jego karierze to lata 1956–1957, kiedy to był jednym z założycieli oraz liderów Wrocławskiej Grupy Artystycznej „Dlaczego Nie”. W tym samym roku rozpoczął wojsko w charakterze korespondenta redakcji „Żołnierza Ludu”, jednakże dezerterował i został skazany na rok aresztu wojskowego. W 1956 roku zawarł małżeństwo z Małgorzatą Ewą Jezierską, z którą miał troje dzieci: Artura Jana (1956–1957), Mariolę (1957–2012) oraz Jordana Jerzego (1960–1982). Małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1973 roku.

W kolejnych latach, od 1960 do 1976, jego teksty ukazywały się w miesięczniku „Odra”, a również w „Agorze” i „Poezji”. W 1962 roku zajął znaczące IV miejsce w Turnieju Jednego Wiersza II Kłodzkiej Wiosny Poetyckiej. W 1968 roku przystąpił do Związku Literatów Polskich, a do 1975 roku kontynuował życie we Wrocławiu. Następnie przeniósł się do Opola, gdzie rozpoczął pracę jako reportażysta w miesięczniku „Opole”, a od 1983 roku pełnił funkcję kierownika działu prozy.

Stanisław był znany również z publikacji cyklu reportaży dotyczących dwumiesięcznej podróży po Wietnamie, które ukazały się w „Opole” z 1982 roku. W sierpniu 1981 roku objął stanowisko redaktora naczelnego pisma „Prawda”, należącego do NSZZ „Solidarność”, a także brał udział w działalności Klubu Inteligencji Twórczej „Pierwsze Pokolenie” w Opolu. Od 1983 roku w miesięczniku „Opole” publikował stały felieton „Spod paragrafu”, podpisując go pseudonimem „Jerzy Jordan”, co było nawiązaniem do zmarłego syna.

Po rozwodzie z Małgorzatą, w 1977 roku zawarł związek z Janiną Kozioł, a rok później dołączył do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Drugie małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1985 roku, a ich jedyną córką była Magdalena Janina (urodzona w 1979 roku), której zadedykował swój ostatni tom wierszy – „Conocne”. W lutym 1984 roku aktywnie uczestniczył w reaktywacji opolskiego oddziału Związku Literatów Polskich, pełniąc obowiązki skarbnika.

Na zakończenie swojej drogi życiowej Stanisław Chaciński został pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu, pole nr 15A. Po jego śmierci nekrologi pojawiły się w wielu publikacjach, w tym w miesięczniku „Opole”, dzienniku regionalnym „Trybuna Opolska” oraz w dzienniku dolnośląskim „Słowo Polskie”. Ważnym akcentem była publikacja epitafium autorstwa Harry’ego Dudy w „Trybunie Opolskiej”.

Współpraca ze Służbą Bezpieczeństwa PRL

Według prac autorstwa Sebastiana Ligarskiego, które noszą tytuł Twórczy donosiciele. Osobowe źródła informacji w środowiskach twórczych PRL, Stanisław Chaciński został sklasyfikowany jako jeden z informatorów Służby Bezpieczeństwa.

Publikacje

Twórczość Stanisława Chacińskiego obejmuje wiele interesujących publikacji, które można klasyfikować w różne kategorie, takie jak wiersze, opowiadania, reportaże oraz proza. Wśród jego najważniejszych dzieł można wyróżnić:

• tematy [wiersze], Związek Literatów Polskich, Wrocław 1957, Arkusz poetycki wyd. „Sygnały” nr 5, s. 16,
• dochodzi do gruszki [wiersze], Ossolineum, Wrocław 1962, s. 59,
• poza tamto [wiersze], Ossolineum, Wrocław 1967, s. 52,
• jest jak jest. [opowiadania], Wydawnictwo Literackie, Kraków 1968, s. 126,
• pseudonim Norwid., Odra 1969 nr 1,
• kilku, ten sam. [wiersze], Ossolineum, Wrocław 1969, s. 45,
• siedem zdarzeń różnych. [reportaże], Ossolineum, Wrocław 1973, s. 194,
• ciuciubabka [powieść], Wydawnictwo Literackie, Kraków 1973, s. 162,
• wniebogłosy [wiersze], Ossolineum, Wrocław 1973, s. 51,
• złote koło toczy się czarno [reportaż], Miesięcznik Literacki 1974 nr 8, strony 110-118,
• Rafał Wojaczek. Listy do Stanisława Chacińskiego., Odra 1977 nr 5,
• wiersze wybrane, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1981, s. 127,
• bieda za milion [artykuł krytyczny], „Opole”, 1981,
• gorące do czerwoności, Opole R. 17: 1986 nr 6 s. 4–6,
• jednakowo odległe (Opolu). [wiersz], Pismo Literacko-Artystyczne 1988 1 s. 44,
• przez rozbite okulary (Opolu zapis drugi). [wiersz], Pismo Literacko-Artystyczne 1988 1 s. 44 oraz Opole 1988 12 s. 14,
• notatki dla zjawy. [wiersz], Opole 1988 12 s. 14,
• coraz bliżej, a nie ma gdzie się schować gdzie uciec. [wiersz], Pismo Literacko-Artystyczne 1988 1 s.45,
• pretensja o broń. [wiersz], Pismo Literacko-Artystyczne 1988 1 s. 45,
• akompaniament Magduśce w urodziny szóste. [wiersz], Opole 1988 12 s. 14,
• album. [wiersz], Opole 1988 12 s. 14,
• opowieści z nocności, czyli sny do ujawnienia z tego cyklu: Budulec. Epilog. Panna Młoda. Zaloty wokół nadziei.. [proza], Opole 1988 12 s. 14,
• siedem lat zabijania. [teksty paraliterackie], Opole 1989 nr 1 s. 8–9,
• nowy adres: krajobraz popielnikowy… [wiersz], Opole 1989 nr 2 s. 25,
• lament uwędzonego. [teksty paraliterackie], Opole 1989 nr 4 s. 8–9, 18,
• wywoływanie ducha teatru [recenzja], Opole, 1989 nr 4 s. 23,
• ostatnia wizyta wróbli… [wiersz], Trybuna Opolska 1989 117 s. 4,
• porozmawianie z Magduśką w urodziny dziewiąte. [wiersz], Trybuna Opolska 1989 209 s. 4,
• czuwali i pałowali [proza], Opole 1990 1, s. 12–13,
• conocne [wiersze], Wers, Opole 1990, wyd. 1, s. 36.

Znana jest również zachowana korespondencja z Rafałem Wojaczkiem, w tym jeden niewysłany list, a także wymiana listów z Antonim Kuczyńskim, oraz z Jana Pawła Krasnodębskiego i Tymoteuszem Karpowiczem.

Rękopisy listów Rafała Wojaczka do Chacińskiego są aktualnie przechowywane w Instytucie Mikołowskim.

Chronologia wierszy

Oto szczegółowa chronologia prac poety **Stanisława Chacińskiego**, która ilustruje rozwój jego twórczości w poszczególnych latach. Numeracja przy utworach wskazuje na ich kolejność, zgodnie z własnym systemem autora.

1953 r.

• (1) Na Ostrowiu Tumskim,
• (2) Odlot Ptaków.

1954 r.

• (3) Złota rzeka pieśni,
• (4) Imię,
• (5) Serenada,
• (6) Trzecia zmiana,
• (7) Burza,
• (8) O życie,
• (9) Pejzaż odległy,
• (10) Gwiazda na molo,
• (11/11) Gdańsk.

1955 r.

• (12) Straszny wiersz,
• (13) Smutne miasto,
• (14) Kolumbowie,
• (15) Podróż cisz,
• (16) Senność,
• (17) Tworzenie,
• (18) Yeti,
• (19) Michał Kajka,
• (20) Noc w leśniczówce,
• (21) Piosenka,
• (22) Jakaś uliczka,
• (23/3) Złota rzeka pieśni,
• (23) Dziecko i poeta,
• (24) Skarga,
• (26/25) Z listów do Małgorzaty.

1956 r.

• (26) Matka,
• (27) Czekając na wyrok,
• (28) Piękno życia,
• (29) Ballada o rdzewiejącej krwi,
• (30) Jak przemija miłość,
• (32/31) Wróżba.

1957 r.

• (32) Zadumanie,
• (34/15) Podróż Cisz,
• (35/27) Czekając na wyrok,
• (33) Znaleziona w dole powieszonych,
• (37/28) Piękno życia,
• (38/26) Matka,
• (39/17) Tworzenie,
• (34) Czegoś brak,
• (35) Wiersz o ciotce,
• (36) Podróż,
• (43/24) Skarga,
• (37) Na świat,
• (38) Kim jesteś,
• (39) Ten moment,
• (40) Przez śnieg,
• (41) Studium mojego domu,
• (42) Fotografia aktualna,
• (43) Kompozycja,
• (44) Motyl niepotrzebny,
• (45) Las droga i ci którzy idą,
• (46) Niewidomy widzę ją,
• (47) Ballada,
• (48) Pięć płatków bzu,
• (49) Dzień zwyczajny,
• (50) Kiedy słońce zachodzi,
• (58/29) Ballada o rdzewiejącej krwi,
• (51) Okaryna i obłok,
• (60/41) Studium mojego domu,
• (52) Kłodzko z rynku,
• (62/40) Przez śnieg,
• (53) Żołnierz i słowa,
• (54) po co,
• (55) akt,
• (56) zwierzęta i ludzie w zoo,
• (57) jak odchodziła,
• (58) przemarsz,
• (59) dwudziesta czwarta godzina służby,
• (70/55) akt,
• (60) brak ziemi,
• (72/61) wcielenia.

1958 r.

• (73/54) po co (wo zu),
• (62) erotyczna pantomima,
• (63) obudź mnie,
• (64) kontemplacja deski w podłodze,
• (65) dochodzenie do gruszki,
• (78/66) w chwili olśnienia.

1959 r.

• (67) wstępowanie do pałacu cebuli,
• (80/68) uwaga na temat parzenia raka.

1960 r.

• (69) na plaży,
• (82/44) motyl niepotrzebny,
• (70) erotyk spełniony,
• (71) nawet mój but,
• (72) wstępowanie do pałacu cebuli,
• (86/72) wstępowanie do pałacu cebuli,
• (73) Kłodzko w pionie,
• (74) opisanie płonącej świecy,
• (89/19) Michał Kajka.

1961 r.

• (90/72) wstępowanie do pałacu cebuli,
• (91/73) Kłodzko w pionie,
• (75) urzędniczki,
• (93/52) Kłodzko z rynku,
• (76) Gauguin,
• (95/63) obudź mnie,
• (96/75) urzędniczki,
• (97/41) studium mego domu.

Rękopisy

W zbiorach rękopisów akcesyjnych Zakładu Narodowego im. Ossolińskich można znaleźć interesujące pozycje, które dokumentują twórczość Stanisława Chacińskiego oraz związane z nim materiały.

Wszystkie zebrane dokumenty są uporządkowane według numerów akcesyjnych i obejmują:

• Akc. 248/70. Stanisław Chaciński: Utwory wierszem i prozą. W skład dokumentacji wchodzi załączony list T. Karpowicza do S. Chacińskiego, K. 82,
• Akc. 161/94. Papiery Stanisława Chacińskiego: Wniebogłosy. Zbiór wierszy, zarówno autograf, jak i maszynopis w teczce 1,
• Akc. 162/94. Papiery Stanisława Chacińskiego. Reportaże do „Trybuny Opolskiej” oraz „Siedem zdarzeń różnych”, znajdujące się w teczce 3,
• Akc. 165/94. Papiery Stanisława Chacińskiego. Materiały różne, dotyczące jego pobytu w Wietnamie oraz wiersze różnych autorów, zgrupowane w teczce 1,
• Akc. 39/04. Listy Stanisława Chacińskiego do Antoniego Kuczyńskiego, oznaczonych na sztuk 4,
• Akc. 36/19. Archiwum Stanisława Dróżdża, które zawiera artykuły i recenzje dotyczące poezji konkretnej. Wśród autorów znajdują się m.in. Chaciński Stanisław, Church Margaret, Cichowicz Stanisław, Cirlić-Straszyńska Danuta, Claus Carlfriedrich, Cloutier Cecile, Czerwiński Marcin, Czopik Jan, Doležal Bohumil, Domanowska Eulalia, Drahan Roman, Drozdek Adam, Drozdowski Andrzej, Dróżdż Stanisław oraz Dubowik Henryk, zapisane w teczce 1.

Te materiały są nieocenionym świadectwem twórczości i działalności Stanisława Chacińskiego oraz jego współczesnych. Archiwalia te dostarczają cennych informacji na temat jego wpływu na literaturę i kulturę, a także na temat relacji międzyludzkich w jego środowisku.

---

Oceń: Stanisław Chaciński

---