Jan Nepomucen Gorazdowski, znany również pod różnymi nazwiskami, takimi jak Bumza, Jerzy Janowski oraz Jan Jerzewski, to postać o nieprzeciętnym znaczeniu w historii wojskowości polskiej. Urodził się 9 maja 1896 roku w Sokołowie Podlaskim, a swoją drogę życiową zakończył 27 marca 1957 roku w Warszawie.
Gorazdowski był pułkownikiem piechoty Wojska Polskiego, co dodaje mu prestiżu jako ważnemu militantowi tamtych czasów. Warto zauważyć, że jego życie było nie tylko pełne wyzwań, ale także zasłużone dla rozwoju sił zbrojnych w Polsce.
Życiorys
Jan Gorazdowski przyszedł na świat 9 maja 1896 roku, będąc synem notariusza Bolesława oraz Zofii z Krassowskich. Swoją edukację rozpoczął w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, które ukończył w 1914 roku. W następnym roku podjął studia w Szkole Sztuk Pięknych, która później przekształciła się w Akademię Sztuk Pięknych. Już podczas nauki w gimnazjum zaangażował się w tajny skauting oraz Polskie Drużyny Strzeleckie.
Wersje jego losów zmieniły się w 1915 roku, kiedy to wraz z rodziną został ewakuowany w głąb Rosji. Jeszcze w tym samym roku, we wrześniu, został powołany do armii rosyjskiej, gdzie ukończył Oficerską Szkołę Piechoty w Kijowie. Po jej zakończeniu otrzymał zadanie dowodzenia kompanią w 207 pułku piechoty. Niestety, we wrześniu 1916 roku odniósł rany na froncie. Od marca 1917 roku do czerwca 1918 roku służył w I Korpusie Polskim na Wschodzie.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w listopadzie 1918 roku dołączył do Wojska Polskiego, gdzie początkowo obejmował stanowisko dowódcy kompani w 34 pułku piechoty. Od września 1920 roku pełnił funkcję adiutanta XXX Brygady Piechoty, a od marca 1921 roku był referentem w Oddziale I Dowództwa Okręgu Generalnego I w Warszawie. W 1922 roku objął obowiązki dowódcy kompani w 15 pułku piechoty, a od stycznia 1923 roku pracował jako adiutant komendanta Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia w Rembertowie.
W październiku 1928 roku ponownie dowodził kompanią, tym razem w 61 pułku piechoty, a od kwietnia 1930 roku w 20 pułku piechoty. W 1933 roku pełnił funkcje referenta organizacyjnego w Okręgowym Urzędzie PW i WF Dowództwa Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie. Z kolei od lutego 1938 roku był inspektorem PW i WF w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie.
W obliczu wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku, dowodził harcerskim batalionem Przysposobienia Wojskowego, z którym uczestniczył w walkach od 25 września w składzie jednostek grupy gen. Wilhelma Rückemana, a od 1 października w Samodzielnej Grupie Operacyjnej „Polesie” pod dowództwem gen. Franciszka Kleeberga. Udało mu się dotrzeć do Warszawy po zaciętej bitwie pod Kockiem.
Od połowy października 1939 roku, w stopniu majora, pełnił obowiązki szefa Wydziału I Komendy Okręgu Warszawa-Miasto Służby Zwycięstwu Polski-Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej. Z dniem 11 listopada 1942 roku, zgodnie z rozkazem L.65/BP, został mianowany podpułkownikiem, a od 1 lutego 1943 roku zajmował stanowisko szefa Biura Personalnego w Oddziale I Komendy Głównej AK. W trakcie powstania warszawskiego znalazł się na Mokotowie, a po jego zakończeniu wrócił na stanowisko szefa Biura Personalnego KG AK aż do stycznia 1945 roku.
Po rozwiązaniu Armii Krajowej w styczniu 1945 roku, kontynuował swoją pracę w sztabie „Nie”, a później w Delegaturze Sił Zbrojnych. Dnia 4 sierpnia 1945 roku został aresztowany, ale 12 września odzyskał wolność. Po ujawnieniu się, do listopada 1945 roku, pełnił rolę zastępcy pułkownika Jana Mazurkiewicza, przewodniczącego Komisji Likwidacyjnej Obszaru Centralnego byłej AK. Został zweryfikowany w stopniu pułkownika służby stałej, z datą starszeństwa 1 stycznia 1945 roku.
Wspólnie z Janem Mazurkiewiczem oraz J. K. Plutą–Czachowskim prowadził „Bazar Krajowy” w Warszawie, przy ulicy Nowogrodzkiej 26. W dniu 13 stycznia 1949 roku ponownie zostało mu postawione aresztowanie, a fałszywe oskarżenia doprowadziły do skazania go na 15 lat więzienia, na mocy wyroku Rejonowego Sądu Wojskowego w Warszawie z dnia 7 grudnia 1953 roku. Po wielu zawirowaniach i przeżyciach, 24 marca 1956 roku został zwolniony, a 30 marca tego samego roku zrehabilitowany.
Jan Gorazdowski zmarł 27 marca 1957 roku w Warszawie. Ostatecznie spoczął na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A24-6-13).
Awanse
Jan Gorazdowski zdobył kilka istotnych stopni wojskowych w trakcie swojej kariery. Oto szczegółowe informacje na temat jego awansów:
- major – 1938,
- podpułkownik – 11 listopada 1942,
- pułkownik – 1 stycznia 1945.
Ordery i odznaczenia
Jan Gorazdowski zasłużył się w swojej karierze wojskowej, zdobywając liczne odznaczenia, które odzwierciedlają jego odwagę i poświęcenie.
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari, nadany w 1945 roku,
- Krzyż Walecznych, przyznany trzykrotnie, 28 września 1944 roku,
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami, przyznany 22 września 1944 roku,
- Złoty Krzyż Zasługi, nadany 10 listopada 1938 roku,
- Srebrny Krzyż Zasługi, przyznany 25 maja 1929 roku.
Przypisy
- Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 27.11.2019 r.]
- M.P. z 1938 r. nr 259, poz. 612. „za zasługi na polu wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego”.
- M.P. z 1929 r. nr 123, poz. 303 „za zasługi na polu organizacji wojska”.
- Na froncie od marca 1919 r.
- Uznany został za zmarłego.
- Pełnił ją do 30.07.1945 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Czesław Swinarski | Franciszek Kielan | Waldemar Bałkowiec | Zdzisław RozbickiOceń: Jan Gorazdowski